အလြမ္းေျပ

အခုတေလာ ကၽြန္မ စိတ္အဝင္စားဆံုး ကိစၥတစ္ခု ျဖစ္ေနတာကေတာ႕ သမၼတႀကီးရဲ႕ ဆင္းရဲမွဳ တိုက္ဖ်က္ေရး ဆိုတာပါပဲ။ ဖြံျဖိဳးေရးလုပ္ငန္းကို စိတ္ဝင္စားတဲ႕ ကၽြန္မအတြက္ စိတ္ဝင္စားစရာျဖစ္သလို ဖြံျဖိဳးတိုးတက္တဲ႕ ႏိုင္ငံႀကီး အျဖစ္ တစ္ေန႕ တစ္ေန႕ ႀကားေနရရာကေန ခုလို ဆင္းရဲမွဳေတြကို ေဖာ္ထုတ္တိုက္ဖ်က္ဖို႕ လိုေနပါျပီ ဆိုတဲ႕ စကားႀကားရေတာ႕ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္နဲ႕ ရယ္စရာ ေတာင္ ေျပာျဖစ္ေသးတယ္။ အရင္က ငါတို႕ ႏိုင္ငံႀကီး တိုးတက္ေခတ္မီဖြံျဖိဳးတိုးတက္ေနတဲ႕အေႀကာင္းႀကားေနႀကက ခုလို ႀကားရေတာ႕ ခ်က္ခ်င္းႀကီး အားေတာင္ငယ္သြားတယ္လို႕.. :D. ဒါေပမယ္႕ ဒါေကာင္းတဲ႕ အခ်က္ပါပဲ။ အနာသိမွ ေဆးရွိေတာ႕မေပါ႕ေနာ္။

သမၼတႀကီးရဲ႕ မိန္႕ခြန္းစကားေတြကို ႀကားရတာ ေတာ္ေတာ္ကို ေကာင္းပါတယ္။ အားရွိစရာ အားတက္စရာလည္း သိပ္ေကာင္းပါတယ္။ တစ္ခုပါပဲ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ဖို႕ပါပဲ။ အေျပာကေတာ႕ ျပီးသြားျပီ အလုပ္ပဲ က်န္ေတာ႕တယ္။ အေျပာထက္ အလုပ္က ခက္တာေပါ႕.. ဒါပဲ ေစာင္႕ႀကည္႕ႀကရမွာပါ။ ဆင္းရဲမွဳတိုက္ဖ်က္ေရး လုပ္ငန္းေတြကို ဘယ္လိုစီမံကိန္းခ်မလဲ။ ဆင္းရဲမြဲေတမွဳကို တိုက္ဖ်က္ဖို႕ဆိုရင္ ေျဖရွင္းရမယ္႕ ကိစၥေတြက ဘက္ေပါင္းစံုက မနညး္မေနာပါပဲ။ ဘယ္လို လုပ္ေဆာင္မွာလဲ။ ကၽြန္မ စိတ္ဝင္စားေနမိပါတယ္။

ဒါေပမယ္႕ ဒီေနရာ ေတြးမိတာက ႏိုင္ငံဖြံ႕ျဖိဳးေရး ဆိုတာ ႏိုင္ငံသားတိုင္းရဲ႕ တာဝန္မဟုတ္ဘူးလား။ ကၽြန္မတို႕ ေစာင္႕ႀကည္႕ေနရံုနဲ႕ ေတာ႕ မလံုေလာက္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္အေနနဲ႕ ကိုယ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ဖြံျဖိဳးတိုးတက္မွဳကိ္ု တစ္ေထာင္႕တစ္ေနရာက ပါဝင္ရမွာ ကၽြန္မတို႕ တာဝန္တစ္ခုပါပဲ။

ဒါ ဒီမိုကေရစီနဲ႕ ထိုက္တန္တဲ႕ ႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္ရဲ႕ အေလ႕အထပါပဲလို႕ ကၽြန္မဆိုခ်င္ပါတယ္။ ဒါေႀကာင္႕ ကၽြန္မတို႕လည္း ဒီဆင္းရဲမွဳတိုက္ဖ်က္ေရးႏွင္႕ ဖြံျဖိဳးေရးလုပ္ငန္းအေႀကာင္းနဲ႕ သေဘာသဘာဝေတြကို တီးမိေခါက္မိျဖစ္ဖို႕ လိုတယ္လို႕ ထင္မိပါတယ္။

၁။ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင္႕ လူမွဳအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အေရးပါမွဳ ႏွင္႕ အဆက္အစပ္

ဆင္းရဲအေႀကာင္းေျပာရင္ ေအာက္ေျခလက္လုပ္လက္စားေတြရဲ႕ ဘဝကပဲ စရမယ္ထင္ပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ စား၊ ဝတ္ ၊ေနေရး အျပင္ ေရအသက္ တစ္မနက္ ဆိုသလို သန္႕ရွင္းတဲ႕ ေရနဲ႕ အသက္ရွင္ဖို႕ ခႏၶာကိုယ္နဲ႕ ဦးေႏွာက္ဖြ႕ံျဖိဳးမွဳ အတြက္ အဟာရျပည္႕ေအာင္ မစားႏိုင္ရင္ ၊ သူ႕အနာဂတ္အတြက္ ပညာသင္ခြင္႕ မရဘူး ဆိုရင္ အဲဒီလူက ဆင္းရဲတဲ႕ သူပဲေပါ႕။ ေနာက္တစ္ခ်က္က လူေတြရဲ႕ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္မွဳနဲ႕ ေက်နပ္မွဳမရွိဘူး ဆိုတာကိုလည္း ဆင္းရဲျခင္းပဲလို႕ အဓိပၸါယ္ ေကာက္ယူလို႕ရပါတယ္လို႕ ပညာရွင္ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ဖြင္႕ဆိုမွဳေတြမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။

မေတြ႕တာ ႀကာတဲ႕ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က ဖုန္းဆက္လာတယ္။ သူက ကၽြန္မဆီ လာလည္ေတာ႕ အိမ္ေအာက္က ေကာ္ဖီဆိုင္ေလးမွာ စကားေျပာျဖစ္ႀကတယ္။ သူက သူ႕နယ္မွာ ဖြံ႕ျဖိဳးေရး လုပ္ငန္းေတြကို ျပန္လုပ္ေနတဲ႕ MPH ရျပီးသား ဆရာဝန္တစ္ေယာက္ပါ။ သူက အခု သူလုပ္ေနတဲ႕ ေက်ာင္းမေနႏိုင္တဲ႕ ကေလးေတြအတြက္ သူလုပ္ေနတဲ႕ ပေရာဂ်က္ေလးအေႀကာင္း ေျပာျပတယ္။

အဲဒီမွာ သူေျပာတာ စိတ္ဝင္စား စရာေကာင္းတာက သူနယ္က ကေလးေတြအတြက္ တျခား သူလုပ္ႏိုင္တာအျပင္ ဒီပညာေရးကိစၥကိုပါ သူလုပ္မယ္လို႕ အေစာႀကီးကတည္းက စိတ္ဝင္စားျပီးသားမို႕ သူတို႕ျမိဳ႕မွာရွိတဲ႕ ပညာေရးဘက္က အႀကီးအကဲကို ျပန္ျပန္လာခ်င္း ေတြ႕ျပီး သူလုပ္ခ်င္တာေလးကို ေျပာျပပါတယ္တဲ႕။ အဲဒီတုန္းကေတာ႕ ေကာင္းသားပဲ ဆိုျပီး လုပ္ေလ ဆိုေတာ႕ သူလည္း စလုပ္ေတာ႕တာေပါ႕။ သူက အလုပ္ကို ေသခ်ာလုပ္တတ္ေတာ႕ စစ္တမ္းေတြ ဘာေတြ ေသခ်ာေကာက္ႀကည္႕ေတာ႕ ေက်ာင္းမေနနိုင္တဲ႕ ကေလးအေရအတြက္ဟာ ၁၅၀ ေက်ာ္ေတာင္ ထြက္လာတယ္တဲ႕။ အဲဒီမွာ ျပႆနာက စေတာ႕တာပဲ။ အဲဒီလို ေပၚလာေတာ႕ အဲဒီ အႀကီးအကဲက မႀကိဳက္ေတာ႕ဘူး သူက ေက်ာင္းမေနႏိုင္သူမရွိ ဆိုတဲ႕ အစီရင္ခံစာပိုင္ရွင္ ျဖစ္ေနေတာ႕ ဒီလိုမ်ဳးိ ထြက္လာတာကို မႀကိဳက္ေတာ႕ မလုပ္နဲ႕ေတာ႕ ျဖစ္ျပန္ေရာတဲ႕။ ကၽြန္မ သူငယ္ခ်င္းကလည္း တကယ္လိုေနတဲ႕ သူေတြရွိတာ လုပ္မွာပဲ ျဖစ္ေတာ႕ ။

အရာရွိႀကီးက အထက္ကို ဦးေအာင္တိုင္စာပို႕ေတာ႕တာပဲတဲ႕ … သူငယ္ခ်င္းက ေတာ္ေသးတာက အခုအေျပာင္းအလဲေတြ ႀကားမွာဆိုေတာ႕ အထက္က လူေတြက ဒီလိုေက်ာင္းမေနႏိုင္တဲ႕ ကေလးေတြရွိေနတာ သူတို႕အတြက္မေကာင္းဘူး၊ ေျဖရွင္းႏိုင္တာ မေျဖရွင္းႏိုင္တာထက္ေကာင္းတာေပါ႕ ဆိုျပီး ရပ္ကြက္ဥကၠဌကို သူငယ္ခ်င္းတို႕ရဲ႕ အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ထည္႕ျပီး ဆက္လုပ္ပါ။ သူတို႕လည္း လာလာႀကည္႕မယ္ဆိုျပီး ရယ္ ေနာက္ သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ ကေလးေတြ စာသင္တဲ႕ ေက်ာင္းကို သူတို႕ ကိုယ္တိုင္ တစ္ပတ္တစ္ခါ လာလာႀကည္႕ႀကပါတယ္တဲ႕။

အဲဒီေတာ႕ ဆင္းရဲမွဳ တိုက္ဖ်က္ဖို႕ ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ လူမွဳေရး လုပ္တဲ႕ အဖြဲ႕ေတြ ၊ဖြံျဖိဳးေရး လုပ္တဲ႕ အဖြဲ႕ေတြ ၊လူမွဳေရးအသင္းအဖြဲ႕ ေတြဟာ ေကာင္းမြန္တဲ႕ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မွဳ ( Good Governance ) အတြက္ အျပန္အလွန္ လိုအပ္ႀကတယ္ဆိုတာ ဒါအေကာင္းဆံုး ဥပမာပါပဲ.. သူငယ္ခ်င္း လုပ္တဲ႕ အလုပ္ဟာ လိုေနတဲ႕ ပညာေရးလိုအပ္ခ်က္၊ ေပါက္ေနတဲ႕ အေပါက္ကို ျဖည္႕တဲ႕ အလုပ္ပါပဲ။ ပထမ လူုႀကီးက သူ႕ရဲ႕ အားကို မယူဘဲ သူ႕အားနည္းခ်က္ ေပၚမွာ ေႀကာက္လို႕ဆိုျပီး ခြင္႕မျပဳခ်င္ေပမယ္႕ ၊ ဒုတိယ လူႀကီးကေတာ႕ နားလည္သေဘာေပါက္တဲ႕ သူဆိုေတာ႕ အဲဒီအားကို သူ႕အားအျဖစ္သံုးလိုက္တာေပါ႕။ တကယ္လည္း အဲဒီနယ္မွာ ေက်ာင္းမေနရတဲ႕ ကေလးငယ္ တကယ္မရွိျဖစ္သြားမွာပဲေလ။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ အက်ိဳးရွိတဲ႕ အလုပ္ေပါ႕။

တကယ္လို႕သာ ခြင္႕ျပဳခ်က္ မရခဲ႕ဘူးဆိုရင္ေတာင္ သူငယ္ခ်င္း လုပ္တဲ႕ အလုပ္က တရားမဝင္ျဖစ္ေနရင္ သူ႕လုံျခံဳေရးအတြက္လည္း မေကာင္းတဲ႕အျပင္ အလုပ္ကလည္း တြင္က်ယ္သင္႕သေလာက္ တြင္က်ယ္မွာ မဟုတ္၊ ရပ္လိုက္ရင္လည္း ေျမစာပင္ ကေလးတို႕ ပညာမရ။ အဲဒီနယ္အတြက္ စာမတတ္သူ ပေျပာက္ဖို႕ကလည္း မျဖစ္ႏိုင္နဲ႕ ေကာင္းတဲ႕ အခ်က္ တစ္ခုမွ မရွိဘူးမဟုတ္ပါလား။

ဒါေႀကာင္႕ အစိုးရအေနနဲ႕ အသင္းအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ လွဳပ္ရွားမွဳကို အားေပးျပီး လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည္႕ဆည္းေပးႏိုင္တဲ႕ သူျဖစ္ရင္ သူဟာ လူထုေထာက္ခံမွဳကိုလည္း ရလာမွာပါပဲ။ ဒါ သဘာဝပါပဲ။ တစ္ဘက္ရဲ႕ အားကို တစ္ဘက္က အျပန္အလွန္ လိုအပ္ေနႀကတာပါပဲ။ ဒါဟာ Civil Society နဲ႕ Sate နဲ႕ ႀကားက ဆက္သြယ္မွဳမွာ အေရးႀကီးတဲ႕ အခ်က္တစ္ခုပါပဲ။

ေနာက္ထပ္ ဆင္းရဲမွဳဆိုတာ စီးပြားေရးမျပည္႕စံုမွဳ၊ အရပ္စကားနဲ႕ ေျပာရရင္ ပိုက္ဆံမရွိတာ ဝင္ေငြနည္းတာ အဓိက ျပႆနာပဲေပါ႕။ ဒါဆို စီးပြားေရး တိုးတက္မွဳက ဒီေနရာမွာ အေရးပါတဲ႕ အခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ေနပါျပီ။ စီးပြားေရး တိုးတက္ဖို႕ ၊ လူမွဳအေျခအေန တိုးတက္လာဖို႕ ဘယ္လိုလုပ္ႀကမလဲ။ စီးပြားေရး ေရးဖို႕ဆိုရင္ အရင္းအႏွီးေတြ လိုတာ လူတိုင္းသိတာပါပဲ။ ဆင္းရဲတဲ႕သူေတြေျပာတတ္ႀကတဲ႕ စကားတစ္ခြန္းကို သတိရမိတာက ငါတို႕မွာ လူကလြဲလို႕ ဘာမွမရွိပါဘူးတဲ႕ ။ ရင္းစရာ လုပ္အားပဲ ရွိပါတယ္လို႕ ေျပာတတ္ႀကတာကို သတိရမိတယ္။

၂။ လူမွဳအရင္းအႏွီး ( Social Capital )

ဒီေနရာမွာ လူမွဳတိုးတက္မွဳ ( Social Development ) အတြက္ေရာ ၊ စီးပြားေရး တိုးတက္မွဳ (Economic Development) အတြက္ေရာ အေရးပါတဲ႕ အခ်က္တစ္ခုကို သတိျပဳမိေစခ်င္ပါတယ္။ အဲဒါက လူေတြပဲ ရွိပါတယ္ ဆိုတဲ႕ လူမွဳအသိုက္အဝန္းထဲမွာ ရွိေနတဲ႕ လူမွဳအရင္းအႏွီး( Social Capital ) ပါပဲ။ လူမွဳအရင္းအႏွီးဆိုတာကို စကားလံုး တစ္လံုးထဲနဲ႕ ေျပာရရင္ “အဆက္အသြယ္” ( Relationship ) ပါပဲ။

လူေတြဟာ သူတို႕ဆီမွာ ရွိေနတဲ႕ အဆက္အသြယ္ေတြကို အသံုးျပဳျပီး သူတို႕ရဲ႕ ဘဝေတြကိုတိုးတက္ေအာင္၊ ျမင္႕မားေအာင္၊ ေကာင္းမြန္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္တတ္ႀကတာကလည္း လူ႕သဘာဝပါပဲ ကၽြန္မတို႕ ကိုယ္တိုင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ႕ႀကဖူးပါတယ္။ စာဖတ္သူ ကိုယ္တိုင္လည္း လုပ္ေဆာင္ဖူးမယ္လို႕ ထင္ပါတယ္။ ဆင္းရဲမွဳတိုက္ဖ်က္ေရး စီမံကိန္းေတြမွာ အေအာင္ျမင္ဆံုး စီမံကိန္းတစ္ခု အေသးစားေငြစုေငြေခ်း စီမံကိန္းလို စီမံကိန္းမ်ိဳးေတြဟာ ဒီ လူမွဳအရင္းအႏွီးကို အဓိကထားျပီး လုပ္ေဆာင္ခဲ႕လို႔ ေအာင္ျမင္ခဲ႕တာေတြ လက္ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။

လူမွဳအရင္းအႏွီးဆိုတာကို ရိုးရိုးေလး ျမင္ႀကည္႕လို႕ရပါတယ္။ လူေတြဟာ သူ႕ေန႕စဥ္ထိေတြ႕ ဆက္ဆံေနႀကသူေတြကို ယံုႀကည္မွဳပိုရွိတယ္။ သူနဲ႕ ငါနဲ႕ကေတာ႕ ေက်ာင္းေနဖက္၊ ရင္ျပင္ေတာ္ တံမ်က္လွည္း အသင္းမွာ အတူတူ လုပ္အားေပးဖူးတယ္။ သူက ငါ႕ သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ သူငယ္ခ်င္း စတာေတြေႀကာင္႕ ပိုရင္းႏွီးတယ္။

ရင္ႏွီးမွဳကေန ယံုႀကည္မွဳဆိုတာ ျဖစ္လာျပီး သူကိုေတာ႕ ယံုတယ္ ငါနဲ႕ တြဲလို႕ရတယ္။ အလုပ္အတူလုပ္လို႕ရတယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေတြကိုလည္း ကၽြန္မတို႕ ကိုယ္တိုင္ ျဖတ္သန္း ေနတဲ႕ ေန႕စဥ္ဘဝမွာ ႀကံဳေနႀကားေနရတာပဲ မဟုတ္လား။ အဲဒါဟာ လူမွဳအရင္းဆိုတာပါပဲ။

လူေတြႀကားက တစ္ဥၤိးနဲ႕တစ္ဦး ဆက္သြယ္ေနျပီး ယံုႀကည္မွဳနဲ႕အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္လာမွဳဟာ အဲဒီ လူေတြအတြက္ လူမွဳအရင္းအႏွီးပါ။

(၃) ဖြံျဖိဳးေရးစီမံကိန္းရဲ႕ေအာင္ျမင္မွဳအတြက္ အဓိကေသာ႕ခ်က္

စစ္မွန္ေသာ ဖြံျဖိဳးမွဳ ေပၚလာလာဖို႕နဲ႕ ေပၚေပါက္လာတဲ႕ ဖြံျဖိဳးေရးဟာ ေရရွည္တည္တ႕ံတဲ႕ ဖြ႕ံျဖိဳးေရး (Sustainable Development ) ျဖစ္လာဖို႕ ဟာ လူသားဖြံ႕ျဖိဳးမွဳ (Human Development)၊ ႏိုင္ငံေရး ဖြံ႕ျဖိဳးမွဳ (Political Development )၊ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးမွဳ ( Economic Development ) ႏွင္႕ လူမွဳေရး ဖြ႕ံျဖိဳးမွဳ ( Social Development ) ဆိုတာေတြ အခ်ိဳးညီညီ ေပါင္းစပ္ႏိုင္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလို ေပါင္းစပ္ဖို႕ ႀကိဳးစားႀကတဲ႕ ေနရာမွာ အဓိကေသာ႕ခ်က္ကေတာ႕ လူထုပါဝင္မွဳ ( Community participation ) ပါပဲ။

သေဘာတရားကေတာ႕ ရွင္းရွင္းေလးပါ ျဖစ္ေနတဲ႕ျပႆနာကို ကိုယ္တိုင္ ခံစားရတဲ႕ သူေလာက္ ဘယ္သူမွ သိမွာမဟုတ္သလို။ ျပႆနာရဲ႕ အျဖစ္အပ်က္ေတြကိုလည္း ကိုယ္တိုင္ျဖတ္သန္းရတဲ႕ သူကပဲ အသိဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ႕ လူထုရဲ႕ ႀကံဳေတြေနရတဲ႕ ျပႆနာအရပ္ရပ္ကို ေျဖရွင္းေပးဖို႕ဆိုရင္ လူထုပူးေပါင္းပါဝင္မွဳ ရွိကိုရွိမွ ျဖစ္မွာပါ။

လူေတြရဲ႕ ပူေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳနဲ႕ လူေတြရဲ႕ ပူေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳအေလ႕အထကို ရရွိႏိုင္ဖို႕အတြက္ ရပ္ရြာထပ္မွာ ရွိေနတဲ႕ လူမွဳအရင္းအႏွီးေတြကို ဘယ္လို သံုးမလဲ၊ ကိုယ္ ဖြံျဖိဳးေရး လုပ္မယ္႕ နယ္ပယ္ရဲ႕ လူမွဳအရင္းအႏွီးေတြကေရာ ဘာေတြလဲ ဆိုတာေတြကို သိထားဖို႕လိုပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဒီလို လူမွဳအရင္းေတြကို တိုးပြားေအာင္ လုပ္ဖို႕လည္း လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေႀကာင္႕ Social capital formation လူမွဳအရင္းအႏွီး တို႕ပြားေအာင္ ျပဳလုပ္ေရးဟာလည္း ဆင္းရဲမွဳ တိုက္ဖ်က္ေရး မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ ( State ) အတြက္၊ လူထုအတြက္ အေရးထားလုပ္ရမယ္႕ အခ်က္တစ္ခုပါပဲ။

ေနာက္ထပ္သလို လူမွဳအရင္းအႏွီးအေႀကာင္း နဲ႕ တိုးပြားေအာင္ ဘယ္လို လုပ္မလဲ ဆိုတာေလးကို ကၽြန္မ တီးမိေခါက္မိသေလာက္ေလး ေဝမွ် ခ်င္ပါေသးတယ္။ ဒီေန႕ေတာ႕ အိပ္ငိုက္ေနျပီ။ မနက္ေစာေစာလည္း ထရဦးမွာမို႕ ..

ဒီမွာပဲ ရပ္လိုက္ေတာ႕မယ္ေနာ္..။

မ်က္စိအေညာင္းခံ ဖတ္ေပးမယ္႕ သူငယ္ခ်င္းေတြကို ေက်းဇူးပါ… ကိုယ္႕အယူအဆေလးေတြကိုလည္း ေဝမွ်ျပီး ျဖည္႕စြက္ေဆြးေႏြးေပးပါလို႕ …

ခင္မင္စြာျဖင္႕
အလြမ္းေျပ